အတိတ္ေခတ္မွ ကုရ္အာန္၏ လမ္းညႊန္သည္ (၂၀)ရာစုႏွင့္ အနာဂတ္ ကာလမ်ားအတြက္ လမ္းညႊန္ျဖစ္ႏိုင္ပါမည္ေလာ

အတိတ္ေခတ္မွ ကုရ္အာန္၏ လမ္းညႊန္သည္ (၂၀)ရာစုႏွင့္ အနာဂတ္ ကာလမ်ားအတြက္ လမ္းညႊန္ျဖစ္ႏိုင္ပါမည္ေလာ အလႅာဟ္ကို လက္မခံလိုသူမ်ား ရုပ္ဝါဒီသမား မ်ားစြာတို႔က သဲကႏာၱရထဲမွ လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္ေပါင္း ၁၄၀၀ ေက်ာ္မွ ကုရ္အာန္၏ လမ္းညႊန္သည္ ၂၀ ရာစု ယဥ္ေက်းမႈအတြက္ လမ္းညႊန္ မျဖစ္ႏိုင္ဟုဆိုသည္။ ဖန္ဆင္းရွင္ အလႅာဟ္ကလည္း ေခတ္အဆက္ဆက္တြင္ ေပၚလာမည့္ ထိုကဲ့သို႔ေသာသူမ်ား အပါအဝင္ လက္မခံသူတို႔အား ကုရ္အာန္ကို လည္းေကာင္း အတိတ္သမိုင္းမ်ားကို လည္းေကာင္း၊ မိမိတို႔၏ခႏၶာကိုယ္မ်ား၊ ပတ္ဝန္းက်င္မ်ား၊ စၾကဝဠာ ေလာကခပ္သိမ္းကို ဆင္ျခင္ေလ့လာေစ၍ ကုရ္အာန္သည္ ေခတိုင္းအတြက္ လမ္းညႊန္ျဖစ္ေၾကာင္း သက္ေသတို႔ကို ၾကည့္ေစ၏။

ကု၇္အာန္သည္ စၾကဝဠာ ေလာကခပ္သိမ္းတို႔၏ ဖန္ဆင္းရွင္ အလႅာဟ္ထံမွ သံသယကင္းေသာ ဝဟီလမ္းညႊန္ျဖစ္ေပရာ ကုရ္အာန္က်မ္းျမတ္၏ ဥပေဒမ်ား၊ လမ္းညႊန္မ်ားႏွင့္ ေဖာ္ျပခ်က္တို႔သည္ ဖန္ဆင္းခံ ေလာကအားလုံး၏ သဘာဝႏွင့္ ဆန္႔က်င္မႈ မရွိဘဲ သဟဇာတ ျဖစ္ေနေပသည္။ ကုရ္အာန္က်မ္းျမတ္ က်ေရာက္စဥ္က ဂရိတို႔၏ အေတြးအေခၚ သိပၸံအခ်ိဳ႔ ေပၚေနၿပီ ျဖစ္ေသာ္လည္း လက္ေတြ႔အဆင့္မေရာက္ေသးဘဲ အမွားမ်ား ပါရွိေနေသးသျဖင့္ အခ်က္မ်ားစြာတို႔သည္ ကု၇္အာန္၏ ေဖာ္ျပခ်က္တို႔ႏွင့္ ဆန္႔က်င္ေနခဲ့သည္။ သိပၸံပညာဟူသည္ အလႅာဟ္ခ်ီးျမွင့္ထားေသာ အသိဉာဏ္ျဖင့္ အလႅာဟ္၏ ဖန္ဆင္းခံ သဘာဝတရားမ်ား အတြင္း၌ အမွန္တရားကို တိက်စြာရရန္ ရွာေဖြေသာ လူတို႔၏ ပညာရပ္သာျဖစ္၏။ ၿပီးျပည့္စုံျခင္း မရွိေသးေခ်။ သို႔ေသာ္ ကုရ္အာန္သည္ အလႅာဟ္ထံမွ ၿပီးျပည့္စုံေသာ အမွားကင္းေသာ လမ္းညႊန္ျဖစ္၏။ သိပၸံပညာ၏ မွန္ကန္ေသာ ေတြ႔ရွိခ်က္တို႔သည္ ကုရ္အာန္ႏွင့္ မဆန္႔က်င္ေခ်။

ကုရ္အာန္က်မ္းျမတ္ က်ေရာက္ၿပီးေနာက္ မုစ္လင္မ္တို႔သည္ ဂရိ၊ ေရာမ၊ အိႏၵိယ၊ တရုတ္ စေသာ စာေပမ်ား၊ ယဥ္ေက်းမႈမ်ားကို စုေဆာင္းထိန္းသိမ္းျခင္း၊ ကုရ္အာန္၏ အလင္းေရာင္ေအာက္တြင္ ျပဳျပင္မြမ္းမံျခင္း ပညာရပ္အသစ္မ်ား တီထြင္ျခင္း၊ သုေတသနမ်ားျပဳျခင္း၊ ဂရိတို႔၏ အမွားမ်ားစြာကို ျပင္ဆင္ျခင္း စသည္တို႔ကို ျပဳခဲ့ၾကသည္။ ဗိသုကာပညာ၊ ဒႆနိကပညာ၊ ေဆးပညာ၊ ဓာတုေဗဒ၊ ပထဝီဝင္၊ သမိုင္း၊ သခ်ၤာပညာ၊ အာကာသ နကၡတၱပညာတို႔ စသည္ မုစ္လင္မ္ သိပၸံပညာရွင္၊ ဝိဇၨာပညာရွင္မ်ားစြာတို႔ ေပၚေပါက္လာ၍ ကမာၻကို ဦးေဆာင္ အလင္းေပးခဲ့သည္။ ၄င္းတို႔အနက္ ကမာၻေက်ာ္ ပုဂၢိဳလ္အခ်ိဳ႔မွာ ဟကီမ္၊ ဂ်ာဗီရ္၊ အလ္ခင္ဇီ၊ အလ္ခြာဇီမီ၊ အလ္ဖရာဗီ၊ အလ္မတ္စအူဒီ၊ အိဘ္နီစီးနား၊ အလ္ဘီရုနွီ၊ အဘူကာဆီမ္၊ အလ္ဂဇာလီ၊ အုမရ္ခယာမ္၊ အိဘ္နီရူယွဳဒ္၊ အိဘ္နီခုလ္ဒုမ္၊ စသည္တို႔ ျဖစ္သည္။ ၄င္းတို႔၏ စာေပမ်ား၊ သိပၸံအေမြအႏွစ္မ်ားႏွင့္ ၄င္းတို႔၏ အမည္မ်ားမွာ အေနာက္တိုင္းတြင္ လက္တင္ဘာသာသို႔ ေျပာင္းလိုက္ၾကသျဖင့္ မူရင္း မုစ္လင္မ္အမည္မ်ားကို လူသားတို႔ မသိဘဲ ျဖစ္ေနခဲ့ၾကရသည္။

“အိဘ္နီစီနား”၏ ေဆးပညာက်မ္းတို႔မွာ ဥေရာပတြင္ ႏွစ္ေပါင္း ၇၀၀ ေက်ာ္ ယွဥ္ဘက္မရွိျဖစ္ခဲ့၏။ ခလီဖဟ္ ဝလိဒ္သည္ ေဆးရုံကို ပထမဆုံးေဆာက္ခဲ့၏။ ခြဲစိတ္ကိရိယာမ်ားကို မုစ္လင္မ္တို႔ တီထြင္ခဲ့ၾက၏။ ဂ်ာဗီရ္သည္ ဓာတုေဗဒစာတမ္း ၅၀၀ ေက်ာ္နီးပါး ျပဳစုခဲ့၏။ ဓာတုေဗဒတြင္ ယေန႔တိုင္ အာရဗီ အေခၚအေဝၚမ်ားစြာ ရွိေန၏။ (အလ္ကမီ၊ အလ္ကိုေဟာ)။ မုစ္လင္မ္ပညာရွင္တို႔သည္ အလ္ဂ်ီဘရာ (အကၡရာ သခ်ၤာ)ႏွင့္ ႀတိဂိုႏိုမက္ထရီ ပညာရပ္မ်ားကို တီထြင္ခဲ့ၾကသည္။ မသိကိန္း၊ ညီမွ်ကိန္းမ်ား၊ ကုဗဆိုင္ရာ ညီမွ်ကိန္းမ်ားကို တီထြင္ခဲ့ၾကသည္။

ဥေရာပတြင္ သိပၸံပညာရွင္တို႔ကို ဘာသာေရးႏွင့္ ဆန္႔က်င္သည္ဟု ဆိုကာ ေထာင္ခ်ျခင္း၊ သတ္ပစ္ျခင္းတို႔ကို ျပဳလုပ္ခဲ့ၾက၏။ သို႔ေသာ္ မုစ္လင္မ္ ခလီဖာသမၼတမင္းမ်ားသည္ လူမ်ိဳး၊ ဘာသာမခြဲျခားဘဲ ပညာေရးအတြက္ ေျမွာက္စားအားေပးခဲ့သည္။ အစၥလာမ္သာသနာတြင္ သိပၸံႏွင့္ ဘာသာေရးဆန္႔က်င္မႈ အလ်င္းမရွိ။ အထူးသျဖင့္ မာမြန္ႏွင့္ ဟာရြန္ ရရွိဒ္မင္း လက္ထက္တြင္ အလြန္တိုးတက္ခဲ့၏။ ဘဂၢဒက္တြင္ ႀကီးက်ယ္ေသာ ယဥ္ေက်းမႈႀကီး ထြန္းကားခဲ့သည္။ နကၡတၱေမွ်ာ္စင္ႀကီးမ်ား တည္ေဆာက္၍ နကၡတၱပညာရပ္မ်ား ထြန္းကားခဲ့၏။ မုစ္လင္မ္ဘုရင္ ဟာရြန္ရရွိဒ္သည္ ျပင္သစ္ဘုရင္ ရွာလမိန္းကို နာရီတစ္လုံး လက္ေဆာင္ေပးခဲ့သည္။ စပိန္တြင္လည္း မုစ္လင္မ္တို႔သည္ ႀကီးက်ယ္ေသာ ယဥ္ေက်းမႈႀကီးကို ထူေထာင္ခဲ့ၾကသည္။ တကၠသိုလ္ႀကီးမ်ား ထူေထာင္၍ ကမာၻကို အေမြေပးခဲ့ၾကေလသည္။

ေခတ္အဆက္ဆက္တြင္ အေနာက္တိုင္းသား မ်ားစြာတို႔က အတိတ္ေခတ္ မုစ္လင္မ္တို႔၏ ယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ ကမာၻကို အက်ိဳးျပဳခဲ့ပုံတို႔ကို ဖုံးကြယ္ရန္ႀကိဳးစားခဲ့ၾကသည္။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ မုစ္လင္မ္တို႔သည္ ကုရ္အာန္ရရွိၿပီးမွ ႀကီးက်ယ္ အ့ံဖြယ္ေသာ အင္ပါယာႀကီးႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈႀကီးကို ထူေထာင္ႏိုင္ခဲ့ေပရာ အတိတ္ေခတ္ မုစ္လင္မ္တို႔အေၾကာင္း ေဖာ္ျပျခင္းသည္ ကုရ္အာန္ႏွင့္ အစၥလာမ္ကို ေထာက္ခံျခင္းျဖစ္၍ ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ေျဖာင့္မတ္မွန္ကန္ေသာ သမိုင္းပညာရွင္မ်ားက အမွန္အတိုင္း ေဖာ္ျပခဲ့ၾကသည္။

ဥပမာ…. အိပ္ခ်္ဂ်ီဝဲလ္ H.Gwell က ၁၉၂၀ ခုႏွစ္၊ လန္ဒန္ၿမိ့ဳထုတ္ The Outline History စာအုပ္တြင္ “ဂရိတို႔သည္ သိပၸံပညာ၏ ဖခင္ျဖစ္လ်င္ အာရပ္တို႔သည္ ဖြ႔ံၿဖိဳးေစေသာ ေမြးစာဖခင္ ျဖစ္သည္”ဟု ေဖာ္ျပထားသည္။ ဗစ္တာ ေရာ္ဘင္စန္ Victor Robinson ကလည္း ၄င္း၏ “ေဆးပညာသမိုင္း The Story of Medicine စာအုပ္၏ စာမ်က္ႏွာ ၁၆၄ တြင္ အတိတ္ေခတ္ မုစ္လင္တို႔လက္ေအာက္ရွိ စပိန္ႏိုင္ငံတြင္ မုစ္လင္မ္တို႔၏ တိုးတက္ထြန္းကားေနေသာ လူေနမႈစနစ္၊ ပညာေရးစနစ္၊ တကၠသိုလ္မ်ားႏွင့္ စာၾကည့္တိုက္ႀကီးမ်ား ထူေထာင္ထားမႈ၊ လွ်ပ္စစ္ မီးမ်ား ထြန္းညွိထားမႈတို႔ႏွင့္ ထိုစဥ္က ဥေရာပသားတို႔၏ အေမွာင္ေခတ္၊ စာေပမတတ္မႈ ပညာေရး ေနာက္က်မႈ၊ ရြ႔ံေတာထဲတြင္ သြားေနမႈ စသည္တို႔ကို ႏႈိင္းယွဥ္ ေဖာ္ျပထားေပသည္။

ယခုအခါ မုစ္လင္မ္တို႔သည္ ယဥ္ေက်းမႈ ဖ်က္ဆီးသူမ်ားမဟုတ္ဘဲ ကမာၻ႔ယဥ္ေက်းမႈတို႔ကို ထိန္းသိမ္းသူ၊ အက်ိဳးျပဳသူမ်ားျဖစ္ေၾကာင္း ကမာၻက အသိအမွတ္ျပဳၾကရေပၿပီ။ အထူးသျဖင့္ စပိန္ျပည္ေကာ္ဒိုဘာ တကၠသိုလ္သည္ ေက်ာ္ၾကား၏။ စပိန္သည္ ႏွစ္ေပါင္း (၈၀၀)နီးပါး မုစလင္မ္တို႔၏ အင္ပါယာတြင္ ပါဝင္ခဲ့၍ ကမာၻကို (အထူးသျဖင့္ ဥေရာပသားတို႔ကို) သိပၸံ ဝိဇၨာ ပညာရပ္မ်ား အေမြေပးခဲ့ရာ ေဒသႀကီးျဖစ္ခဲ့၏။ ဥေရာပသားတို႔ ပညာလာေရာက္ဆည္းပူးခဲ့ၾကရ၏။ ဥပမာ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံသား ပထမဆုံး ပုပ္ရဟန္းမင္းႀကီးျဖစ္သူ Syleveter II သည္ မုစ္လင္မ္တို႔၏ Toledo ထိုေလဒိုတြင္ ၁၀ ရာစုႏွစ္၌ ၃ ႏွစ္မွ် ပညာဆည္းပူးခဲ့သည္။ ဘဂၢဒက္ ယဥ္ေက်းမႈႀကီးကို မြန္ဂုိတို႔ က်ဴးေက်ာ္ ဖ်က္ဆီးပစ္ခဲ့ၾကသည္။ ထိုေလဒို(စပိန္)သည္ ၁၀၈၅ ခႏွစ္တြင္ ဥေရာပသားတို႔က မုစ္လင္မ္တို႔လက္ေအာက္မွ သိမ္းပိုက္လိုက္ၿပီးေနာက္ မုစ္လင္မ္တို႔၏ သိပၸံ၊ ဝိဇၨာပညာရပ္အေမြအႏွစ္တို႔ကို အာရဗီစာေပမွ အျခားဥေရာပ စာေပမ်ားသို႔ အထူးသျဖင့္ လက္တင္စာေပသို႔ ဘာသာျပန္ရန္ဌာနႀကီး အျဖစ္ေက်ာ္ၾကားခဲ့ေလသည္။ မုစ္လင္မ္ပညာရွင္ႀကီးတို႔၏ အမည္မ်ားကိုလည္း လက္တင္ဘာသာသို႔ ေျပာင္းလဲေခၚေဝၚခဲ့ၾကသည္။ မုစ္လင္မ္တို႔လက္ထဲတြင္ သိပၸံပညာရွိစဥ္က ကုရ္အာန္လမ္းညႊန္ႏွင့္အညီ လူသားတို႔၏ အက်ိဳးျပဳလုပ္ငန္းမ်ားကိုသာ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကသည္။ မုစ္လင္မ္တို႔လက္ထဲမွ ဥေရာပသားတို႔လက္ထဲသို႔ သိပၸံအေမြအႏွစ္မ်ားေရာက္ခဲ့၍ ေခတ္အဆက္ဆက္ျဖစ္ကာ ယခု(၂၁)ရာစုသို႔ ေရာက္ခဲ့ေခ်ၿပီ။ တိုးတက္ခဲ့ေသာ္လည္း ျပည့္စုံမႈကား မရွိေသးေခ်။ သို႔ေသာ္ ကု၇္အာန္သည္ အလႅာဟ္ထံမွ ေခတ္တိုင္းအတြက္ သက္ေသလကၡဏာေတာ္ျဖစ္ေပရာ သိပၸံေခတ္၊ အာကာသေခတ္၊ ကြန္ျပဴတာေခတ္ အသီးသီးတို႔၏ ေတြ႔ရွိခ်က္တို႔သည္ ကုရ္အာန္ကို ေထာက္ခံဦးခ်လ်က္သာ ရွိေနေပေတာ့သည္။ က႑အသီးသီးတြင္ ေဖာ္ျပထားပါသည္။

စည္းရုံးညီညြတ္ရန္ လမ္းရွာမရဘဲ အစိတ္စိတ္ ကြဲျပားေနေသာ စစ္ေသြးၾကြ အာရဗ္လူမ်ိဳးမ်ားကို တစ္ခုတည္းေသာ အင္ပါယာ အြမၼတ္သ္ ျဖစ္ေစခဲ့ေသာ ကုရ္အာန္၊ တစ္ပါးတည္းေသာ အလႅာဟ္ကို မွန္ကန္စြာ ကိုးကြယ္ေစခဲ့ေသာ ကုရ္အာန္၊ ကမာၻက ဂရုမစိုက္ႏိုင္ေလာက္ေအာင္ အဆင့္နိမ့္ေသာ သဲကႏာၱရတြင္းမွသူတို႔အား ကမာၻ႔အင္ပါယာ အုပ္ခ်ဳပ္သူမ်ား၊ သိပၸံ ဝိဇၨာ ပညာရွင္ႀကီးမ်ား၊ ယဥ္ေက်းမႈ တည္ေထာင္သူမ်ား ျဖစ္ေစခဲ့ေသာ ကုရ္အာန္၊ ကမာၻ႔သမိုင္းတြင္ မႀကံဳစဖူး ထူးကဲစြာတိုေတာင္းေသာ အခ်ိန္အတြင္း လ်င္ျမန္ေသာ အဟုန္ျဖင့္ ႀကီးက်ယ္ထိေရာက္ေသာ ယဥ္ေက်းမႈ ေျပာင္းလဲမႈႀကီးကို ျဖစ္ေစခဲ့ေသာ ကုရ္အာန္၊ တမန္ေတာ္ခ်ဳပ္ မုဟမၼဒ္သခင္ကို ယေန႔တိုင္ ေခတ္တိုင္းအတြက္ အႀကီးက်ယ္ဆုံး ေခါင္းေဆာင္အျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳေအာင္ ျပဳေပးေသာ ကုရ္အာန္၊ ေခတ္တိုင္း လူမ်ိဳးတိုင္းကို ယွဥ္ၿပိဳင္ရန္ စိန္ေခၚေနေသာ ကုရ္အာန္သည္သာ (၂၀)ရာစုအတြက္သာမက ကိယာမသ္ေန႔တိုင္ ၿပီးျပည့္စုံေသာ ဝဟီလမ္းညႊန္ ျဖစ္ေပသည္။

>အစၥလာမ္ ေအးရိပ္သာယာသို႔<blockquote>

ျပင္သစ္စစ္ဘုရင္ နပိုလီယန္ဘိုနာပတ္က “ကုရ္အာန္သည္သာ အမွန္တရားျဖစ္၍ ကုရ္အာန္သည္သာ လူတို႔ကို သာယာေပ်ာ္ရႊင္ေသာဘဝသို႔ ပို႔ေဆာင္ႏိုင္သည္ ”ဟု ဆိုခဲ့သည္။ {Social contract Every man’s Library Cole’s edition P.17} ကမာၻေက်ာ္ ဂ်ာမန္စာေရးဆရာႀကီး ဂိုေသး {Goethe}ကလည္း “ဤက်မ္း (ကုရ္အာန္)သည္ ေခတ္အဆက္ဆက္အားလုံးတစ္ေလ်ာက္ အသုံးခ်ျခင္း ခံရလိမ့္မည္။ အလြန္ အက်ိဳးသက္ေရာက္ေစေသာ ၾသဇာ အရွိန္အဝါတစ္ခု ျဖစ္သည္”ဟု ဆိုသည္။ (West Oestlicher Divan) ထို႔အတူ Rev. J.M.Rodwell (လန္ဒန္)၊ နာမည္ေက်ာ္ ကဗ်ာဆရာမ စာရိုဂ်ီနီႏိုင္ဒူး (အိႏၵိယ)။ အိပ္ခ်္ဂ်ီဝဲလ္ (လန္ဒန္)၊ ေဂ်ာ့ဘားနက္ေရွာ (လန္ဒန္) တို႔အပါအဝင္ မ်ားစြာေသာ သူတို႔က ကုရ္အာန္ႏွင့္ အစၥလာမ္သည္သာ ကမာၻအတြက္ အသင့္ေတာ္ဆုံး၊ အေကာင္းဆုံးျဖစ္ေၾကာင္း ေဖာ္ျပၾကသည္။ (islam Religion of Allah prophets ပါကစၥတန္ႏိုင္ငံ)

ယခုအခါ ဘာသာတ၇ား ႏႈိင္းယွဥ္ေလ့လာမႈ၊ က်မ္းမ်ားကိုဆန္းစစ္ေလ့လာမႈ၊ ဘာသာတရားအသီးသီးမွ ပညာရွင္မ်ား ခ်စ္ၾကည္ရင္းႏွီးစြာ ေဆြးေႏြးမႈတို႔ အားေကာင္းလာၿပီ ျဖစ္ေပသည္။ ကမာၻႏွင့္အဝန္း ေထာင္ေသာင္းမက မ်ားစြာေသာ သူတို႔သည္ ကုရ္အာန္က်မ္းျမတ္ကို ေလ့လာ၍ အစၥလာမ္၏ ေအးရိပ္သာယာသို႔ ဝင္ေရာက္လ်က္ရွိေနေပသည္။ ၄င္းတို႔အနက္ လက္ရွိလတ္တေလာ ဝင္ေရာက္လာသူမ်ားထဲတြင္ ခြဲစိတ္ပါရဂူ ေဆးပညာရွင္ ေဒါက္တာ ေမာရစ္ဘူေကလ္စ္ (ျပင္သစ္)၊ အဏၰဝါေဗဒပညာရွင္ ကပၸတိန္ ဂ်က္ေကာစတို (ျပင္သစ္)၊ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ ေဒါက္တာ ေရာ္ဂ်ာဂေရာဒီ (ဒု ဥကၠ႒ ျပင္သစ္ျပည္သူ႔လႊတ္)၊ ဂရီမစ္လာ (ကေနဒါ) ပေရာ္ဖက္ဆာ အာသာအလီစန္ (လန္ဒန္ တကၠသိုလ္)၊ စတီရီယိုေတးဂီတ အဆိုေတာ္ ကတ္စတီဗင္ (လန္ဒန္)တို႔မွာ ကမာၻေက်ာ္ ပုဂၢိဳလ္မ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ ၄င္းတို႔အျပင္ အျခားမ်ားစြာေသာသူတို႔ အစၥလာမ္သို႔ ဝင္ေရာက္လ်က္ရွိသည္။ စာေပမ်ားေရးသားၾက၏။ လက္ရွိ မုစ္လင္မ္တို႔ ကုရ္အာန္ကို မေလ့လာ၍ ဆုံးရႈံးေနၾကရမႈႏွင့္ ကုရ္အာန္၏ အႏွစ္သာရမ်ားကို ကမာၻကို တင္ျပလ်က္ရွိၾကေပသည္။

အစၥလာမ္ သာသနာေတာ္တြင္း ေထာင္ေသာင္းမက တဖြဲဖြဲ ဝင္ေရာက္လ်က္ရွိေပရာ ကမာၻ႔ႏိုင္ငံေရး၊ ဘာသာေရး၊ စီးပြားေရး၊ လူမႈေရး၊ သိပၸံပညာ၊ စိတ္ပညာ ေလာက အသီးသီးမွ ပုဂၢိဳလ္မ်ားပါဝင္သည္။ အားကစားေလာကတြင္ ကမာၻေက်ာ္ ဟဲဗီးဝိတ္ ခ်န္ပီယံ မုဟမၼဒ္အလီမွာ ထင္ရွား၏။ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ သံတမန္ ေလာကတြင္ ေလာ့ဒ္-ဟက္ဒေလအလ္ဖာရုက္ (အဂၤလန္)၊ လီယိုပိုလ္ဝစ္ (မုဟမၼဒ္ အဆဒ္ ၾသစႀတီးယား)၊ ဆာ အဗ္ဒုလႅာဟ္ အာဂ်ီေဘာလ္ ဟာမစ္လ္တန္ (အဂၤလန္)၊ မုဟမၼဒ္ အလက္ဇင္းဒါးရပ္ဆဲလ္ဝဲဘ္ (အေမရိကန္)၊ ဆာ ဂ်ာလာလုႏွင့္ ေလာင္ဒါဘရုန္တန္ (အဂၤလန္)၊ မုဟမၼဒ္အမန္ဟိုဘူမ္ (ဂ်ာမနီ) ထင္ရွားသည္။

သိပၸံပညာရွင္၊ သုေတသီႏွင့္ စာေ၇းဆရာမ်ားအနက္ ပေရာ္ဖက္ဆာ ဟာရြန္မုစ္သဖာလီယြန္ (အဂၤလန္)၊ ေဒါက္တာ အလီဆလ္မန္ဘီႏိုအစ္ (ျပင္သစ္)၊ ပေရာ္ဖက္ဆာ အုမ္ရ္ဝိုလ္ဖ္ကရြန္ (ၾသစႀတီးယား)၊ ေဒါက္တာ ဟာမစ္မာဟတ္စ္ (ဂ်ာမနီ)၊ ပေရာ္ဖက္ဆာ ေသာမတ္စ္အီဗင္ (ကေနဒါ)၊ ဗိုလ္မႉးႀကီး ေဒၚနယ္အက္စ္ေရာ့(တ္)ဝဲလ္ (အေမရိကန္)၊ အာရ္အလ္ မီေလမာ (ေဟာ္လန္) စသည္တို႔မွာ ထင္ရွားသည္။

ဘာသာေရးနယ္ပယ္မွ အစၥလာမ္သို႔ဝင္လာသူမ်ားထဲတြင္ ဘီေရွာ့ ပေရာ္ဖက္ဆာ ေဒးဗစ္ဘင္ဂ်ာမင္ကီလ္ဒါနီ (အဗ္ဒုလ္ အဟဒ္ဒါဝုဒ္)၊ ဘက္ပတစ္ခ်ာခ်္ဆရာမ-ေဂ်-ဂိလ္ခရိစ္၊ ဘုန္းေတာ္ႀကီး ေဒါက္တာ ယာဟ္ယာေအ- အာရ္လီဟ္မန္ (ဂ်ာမနီ)၊ အက္စ္အမ္ စူလိုင္မန္ (ဘက္ပတစ္ခ်ာခ်္မင္နစ္စတာ အေမရိကန္)၊ Rev. ေဒါက္တာ အမ္.အိပ္ခ်္ ဒူးရားနီး (ပါကစၥတန္) မရ္ယမ္ဂ်မီလာ (အေမရိကန္)၊ စသည္တို႔ထင္ရွားသည္။

၄င္းတို႔အပါအဝင္ မ်ားစြာေသာသူတို႔မွာ ကုရ္အာန္က်မ္းျမတ္ကို ေလ့လာ၍ အမွန္တရားကို ရွာေဖြခဲ့ျခင္းသာျဖစ္၏။ Islam Our Choice စင္ကာပူႏွင့္ Islam- The Religion of all Proptets ပါကစၥတန္)။